Szczegółowe obszary, kierunki i metody działania służb wywiadowczych danego państwa stanowią tajemnicę państwową. Ogólny ich charakter możemy określić tylko na podstawie analizy nielicznych publikacji w tym zakresie, czy też aktów prawnych określających ich ramy funkcjonowania. Tak więc oficjalnie nigdzie w dostępnej literaturze nie spotkamy gotowych opracowań na ten temat. Jednak w dobie globalizacji informacji analitycy oceniający to zagadnienie nie są bezsilni w ocenie tych zjawisk. Doskonałym materiałem, który pozwala ujawnić metody i kierunki działań wywiadów są szczegółowe opisy spraw ujawniających przypadki szpiegostwa oraz raporty służb kontrwywiadowczych wskazujących na zagrożenia dla interesów własnego państwa ze strony obcych służb wywiadowczych. Jeżeli chodzi o „rynek europejski” doskonały materiał analityczny na temat działalności wywiadowczej dostarcza wspomniany wyżej kontrwywiad niemiecki (Federalny Urząd Ochrony Konstytucji), poprzez publikowanie corocznych raportów o stanie zagrożeń dla państwa jak i opracowań na temat zagrożeń dla własnej gospodarki ze strony szpiegostwa przemysłowego czy też zagrożeń wynikających z łamania przepisów w zakresie proliferacji.
Opierając się m. in. na tego typu publikacjach można stwierdzić, że działania w zakresie wywiadu gospodarczego na szczeblu państwowym nie dotyczą jednostkowych celów (obiektów) i nie koncentrują się wyłącznie na szczególnych informacjach i pojedynczych „nowościach”. Oczywiście te elementy znajdują się w zainteresowaniu służb jednak w ujęciu całościowym. Generalnie wywiady koncentrują się na całościowym rozpoznaniu stanu technologicznego państwa, wobec którego prowadzą działania wywiadowcze. Tak czynią kraje wysokorozwinięte wobec swoich konkurentów będących na porównywalnym stopniu rozwoju. Inne cele mają natomiast państwa o niższym poziomie technologicznym, które poprzez działania wywiadowcze dążą do zmniejszenia dystansu wobec krajów rozwiniętych.
W zainteresowaniu państw wysokorozwiniętych pozostają informacje z obszaru:
-
strategie w obszarze rozwoju przedsiębiorstw i rynku;
-
strategie zdobywania rynków, zasady kreowania cen rynkowych, kondycja konkurencji szczególnie współzawodniczącej w ubieganiu się o istotne, międzynarodowe kontrakty;
-
wyniki pertraktacji, ustaleń i umów między przedsiębiorstwami funkcjonującej w sferze globalnej gospodarki;
-
szczegółowe informacje o decydujących procesach w istotnych dla gospodarki narodowej przedsiębiorstwach;
-
informacje na temat kierownictwa i wyższego personelu istotnych firm.
Działania podejmowane przez służby wywiadowcze państw będących na niższym poziomie technologicznym ukierunkowane są na:
-
uzyskanie szczegółowych danych technicznych na temat wysokorozwiniętych technologii w celu ograniczenia kosztów własnej gospodarki, które musiałyby być poniesione na badawcze prace rozwojowe czy też ewentualnie oficjalny zakup licencji;
-
uzyskanie informacji na temat stosowanych technik w obszarze produkcji, w celu pozostania konkurencyjnym na rynku poprzez wcześniejsze obniżenie własnych kosztów produkcji.
Obserwacja aktywności służb wywiadowczych wskazuje, że praktycznie wszystkie państwa prowadzą działania w zakresie wywiadu gospodarczego, w celu wypracowywania korzystnych decyzji politycznych czy też wpływania na światową sytuację gospodarczą w sposób najbardziej korzystny dla siebie. W działaniach tych wykorzystuje się, obok ogólnie dostępnych informacji, dane uzyskiwane w sposób operacyjny- niejawny (np. z rozpoznania radiowego, elektronicznego, satelitarnego), w tym poprzez werbowanie i następnie agenturalne wykorzystywanie źródeł osobowych. Działania te prowadzone są w celu wspierania własnej gospodarki, co ujęte jest w zadaniowaniu służb przez organy państwowe. Jako najbardziej aktywne na „rynku europejskim” w zakresie działań wywiadu wskazuje się służby rosyjskie: Służba Wywiadu Zagranicznego (SWR – Służba Wniesznej Razwiedki – wywiad cywilny), Główny Zarząd Wywiadu (GRU – Gławnoje Razwiedywatielnoje Uprawlienije – wywiad wojskowy), Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB – Federalnaja Służba Biezapasnosti – kontrwywiad), służby chińskie: „Gurojia Anaquaanbu” (służba cywilna skupiająca zarówno wywiad zagraniczny jak i kontrwywiad), „Hong Chan Er Bu” (wojskowa służba specjalna) oraz służby krajów problematycznych, do których zalicza się m.in.: Korea Płn., Iran, Syria, Libia. Ponadto w zakresie szpiegostwa przemysłowego stwierdza się bardzo dużą aktywność służb Pakistanu i Indii, szczególnie w obszarze poszukiwania technologii służących do rozwoju nowoczesnego uzbrojenia.
W ramach konspiracyjnej działalności służby specjalne opierają się na źródłach osobowych, które – w zależności od kategorii – lokowane są pod przykryciem pracowników własnych przedstawicielstw dyplomatycznych w kraju stanowiącym cel wywiadowczy, przedstawicielstw handlowych, przedstawicielstw zagranicznych „firm córek” czy też w agencjach prasowych i informacyjnych (dziennikarze). Ponadto, dla pozyskiwania szczególnie istotnych informacji niejawnych wykorzystuje się źródła agenturalne – dokonywane są werbunki osób zatrudnionych w szczególnie istotnych miejscach pozwalających na uzyskiwanie informacji z obszaru gospodarki – czy też przerzuca się do danego kraju tzw. „nielegałów”, którzy wykorzystując fałszywą – specjalnie stworzoną dla nich – tożsamość zatrudniają się w szczególnie istotnych obiektach, jak biura konstrukcyjne, ośrodki naukowo- badawcze, ośrodki kierowania gospodarką.
