Publikacje

1.3.1. Wywiad gospodarczy na przestrzeni dziejów

Od najdawniejszych czasów ludzie starali się odkryć cele, plany i sposoby działania innych ludzi. Jak zauważa Janusz Piekałkiewicz w swojej publikacji „Dzieje szpiegostwa” starsze od szpiegostwa wojskowego jest z pewnością gospodarcze. Archeolodzy przypuszczają, że już w czasach prehistorycznych ludzie próbowali wydrzeć sobie sekrety wyrobu różnych narzędzi, na przykład obróbki krzesiwa, czy też sposobu rozpalania i wykorzystania ognia. Dopiero w dalszej kolejności miało miejsce wykorzystanie tych elementów w walce.

Historyczne ślady wywiadu znajdujemy w starożytnym Rzymie, u Persów, Greków. Stanowił on i nadal stanowi podstawę walki o władzę, która rozgrywa się na całym świecie w sferze politycznej, militarnej i gospodarczej.

Prawdopodobnie najstarszym raportem wywiadu dotychczas zachowanym jest znaleziony w Mari nad Eufratem donos do władcy napisany ok. 4000 lat temu przez dowódcę posterunku na pustyni: „Pograniczne wioski Jamnitów wymieniają między sobą sygnały świetlne. Staram się dowiedzieć, co się tam dzieje, ale znaczenie tych znaków jest mi nieznane”.

Kilkakrotnie o szpiegach wspomina biblia, m.in. w Starym Testamencie w Księdze Rodzaju mowa jest o misji wywiadowczej Józefa, czy też gdy czytamy opowieść o wyjściu Mojżesza z Egiptu, gdy Bóg poleca mu wysłać wywiadowców, aby „przeszpiegowali ziemię Chananejską”. Również w opisach z innych kręgów kulturowych napotykamy przykłady działalności wywiadowczej.

Jako pierwszy podstawową zasadę – istotną w pracy wywiadowczej- osiągania celów na podstawie zdobytej wiedzy sformułował chiński filozof i strateg Sun-Tzu (ok. 500 p.n.e.). Twierdził on, iż „Mądrzy władcy i przebiegli dowódcy pokonują przeciwników i dokonują wybitnych czynów, ponieważ z wyprzedzeniem zdobywają wiedzę o wrogu”. W swoim traktacie zawarł ważną myśl, że „kto zna wroga i zna siebie, temu nic nie grozi, choćby w stu bitwach. Kto nie zna wroga, a zna siebie, czasami odnosi zwycięstwo, a czasami ponosi klęskę. Kto nie zna ani wroga, ani siebie, nieuchronnie ponosi klęskę w każdej walce”. Powyższe rozważania są nadal aktualne i dotyczą

także działań w obszarze gospodarki, ukazując jak istotne jest posiadanie na czas właściwych informacji, a więc jak ważne jest posiadanie sprawnego wywiadu.

Klasycznym przykładem realizacji wywiadu gospodarczego w ujęciu historycznym są podejmowane próby poznania sekretów produkcji jedwabiu chińskiego. Jedwab należał do najcenniejszych towarów świata i dlatego tajemnica jego produkcji była ściśle strzeżona. Zdrada tajników hodowli jedwabników karana była śmiercią. Dopiero w V wieku udało się pozyskać informację na ten temat. O tym, jak ważne i skomplikowane było to przedsięwzięcie może stanowić jego przebieg. Pierwsze jaja jedwabników i nasiona morwy opuściły terytorium Chin wskutek zabiegów księżniczki chińskiej, która podróżując do Indii w celu poślubienia wybrańca ukryła je w ozdobionym kwiatami morwy nakryciu głowy. W 553 r. dwaj mnichowie pochodzący z Indii, przeszmuglowali je następnie do Konstantynopola ukryte w bambusowych laskach. Działali na zlecenie cesarza Justyna starającego się ograniczyć pośrednictwo Persów w handlu jedwabiem między Chinami i Rzymem. Na tej podstawie rozwinięto produkcję jedwabiu w Bizancjum. Zagłębiając się w powyższy przykład, będący już klasyką działań wywiadowczych, stwierdzamy, że zawiera on wszelkie elementy wywiadu gospodarczego. Na rynku funkcjonował towar o znacznej wartości, którego technologię produkcji posiadał tylko jeden kraj. Inny kraj posiadał wyłączność na jego dystrybucję na terenach „zachodnich”. Odbiorca był zainteresowany przejęciem technologii produkcji w celu wdrożenia jej we własnym kraju, aby z jednej strony złamać monopol producenta, a z drugiej wyeliminować pośrednika, uzyskując w ten sposób znaczne korzyści materialne i możliwość oddziaływania gospodarczego na inne obszary. Tak więc Rzymianie posiadali rozpoznanie co do celu gospodarczego, poznali miejsce, gdzie można uzyskać technologię poza obszarem szczególnego jej chronienia, wdrożyli działania operacyjne dla pozyskania technologii i specyficznych materiałów wyjściowych do produkcji i ostatecznie wdrożyli zdobytą technologię we własnym obszarze uzyskując profity ekonomiczne oraz minimalizując zależność gospodarczą w określonym jej obszarze.

Kolejne wydarzenia historyczne w obszarze wywiadu gospodarczego możemy analizować na przykładzie pozyskania tajemnicy produkcji porcelany (zwanej też białym złotem), maszyny parowej czy też kauczuku, zwanych kamieniami milowymi na drodze rozwoju wywiadu i szpiegostwa przemysłowego na wielką skalę.

Modelowym zdarzeniem w zakresie wywiadu przemysłowego – przy czym realizowanego nie na zlecenie państwa, lecz wyłącznie dla uzyskania korzyści przez jedną firmę w określonej sferze produkcyjnej – związanym z uzyskaniem poprzez zastosowanie nielegalnych działań operacyjnych dostępu do najnowszej technologii, jest sprawa Johanna Gottfrieda Brügelmanna, który w 1784 r. na obrzeżach miasteczka Eckamp (obecnie Ratingen w RFN) uruchomił maszynową przędzalnię – fabryka była kopią systemu produkcji i maszyn zastosowaną po raz pierwszy przez Anglika Richarda Arwrighta (uznawanego za twórcę systemu fabrycznego). Dla realizacji własnych celów Brügelmann wynajął niejakiego Carla Albrechta Deliusa, którego wysłał do Cromford dla pozyskania tajemnic wynalazku Arwrighta. Delius kupił niezbędne informacje od pewnego majstra z fabryki w Cromford nazwiskiem William Hirhs. Na podstawie uzyskanych informacji, w Niemczech zbudowano kopię fabryki z Anglii, a dla uznania produktów z fabryki w Ecamp za brytyjskie, Brügelmann przeprowadził działania, które doprowadziły do przemianowania miasteczka na Cromford. Opisany powyżej przykład przedstawia ogrom zamierzenia realizowanego przez prywatnego właściciela w celu wejścia w posiadanie informacji, nie będących z jednej strony tajemnicą państwową, a z drugiej stanowiący tajemnicę handlową. Wydaje się, że jest to jeden z pierwszych, tak szczegółowo opisanych przypadków szpiegostwa konkurencyjnego.

Znaczenie wywiadu gospodarczego w funkcjonowaniu państwa doskonale rozumiała i wykorzystywała Republika Wenecka, która w stanie utrzymać swoją potęgę przez ponad 200 lat dzięki posiadaniu znakomitego systemu wywiadu wykorzystującego sieć własnych ambasadorów we wszystkich krajach europejskich oraz 10 000 prostytutek, wyciągających informacje od podróżujących i bawiących przejazdem w Wenecji.

Również we Francji wywiad gospodarczy prowadzony na szeroką skalę znalazł uznanie w oczach rządzących stosunkowo wcześnie w porównaniu z innymi państwami. Już w 1791 r. dokonano usankcjonowania prawnego działań wywiadowczych w obszarze ekonomicznym. Rewolucyjny Paryż zatwierdził ustawę dot. prawa o patentach zachęcającą do szpiegostwa gospodarczego. Przyznawała ona „każdemu, kto pierwszy sprowadzi do Francji cudzoziemski produkt, taką samą ochronę jak wynalazcy”. Wprowadzona w życie ustawa zaowocowała w przyszłości dużymi korzyściami dla Francji. Nastąpił systematyczny wzrost liczby patentów (średnia ilość patentów w latach 1791-1804 wynosiła 19, w 1955 r. osiągnęła 4000, by w końcu wieku przekroczyć 10 000), co większości przypisywano rozwojowi wywiadu francuskiego.

W czasach nam bliższych, tj. w latach trzydziestych XX w. w Wielkiej Brytanii , pomimo słabości brytyjskiego wywiadu tamtego czasu, wywiad gospodarczy nie był zaniedbywany, a wiadomości z niemieckich linii produkcyjnych były rzeczami o najwyższej wartości. Także Niemcy nie zaniedbywali „swoich obowiązków” w tym obszarze i w latach trzydziestych XX w. doprowadzili do bardzo mocnego rozwoju wywiadu gospodarczego wykorzystując do tego największe niemieckie korporacje.

Generalnie można stwierdzić, ze intensywny rozwój wywiadu ekonomicznego zazwyczaj wiązał się z konfliktami zbrojnymi na dużą skalę. W XX wieku szczególną intensyfikację działań wywiadowczych w obszarze gospodarczym obserwowano w latach poprzedzających wybuch I i II Wojny Światowej oraz w trakcie ich trwania. W związku z tym, że odbywały się one na obszarze praktycznie całego świata, państwa w niej uczestniczące potrzebowały szczegółowych informacji z różnych rejonów. Bardzo szczegółowe przykłady z tego kresu zostały przedstawione i omówione w książce L. Korzeniowskiego i A. Pepłońskiego „Wywiad gospodarczy – historia i współczesność”. Należy podkreślić, że w tym okresie wywiad gospodarczy realizowany był głównie na poziomie strategicznym i wynikał z potrzeb państwowych.

Rozpoczęty w tym okresie intensywny rozwój wywiadu gospodarczego miał niewątpliwie dalszy swój bieg w dobie „zimnej wojny” gdzie dochodziło do konfrontacji ideologicznej także w obszarze ekonomicznym – udowodnienie, iż dany system jest bardziej przyjazny dla rozwoju gospodarczego. Działania podejmowane na szczeblach rządowych wymagały znacznego dopływu informacji, która pozwalałaby z jednej strony na rozwój rodzimej gospodarki, z drugiej zaś pozwoliła określić potencjał ekonomiczny przeciwnika. Obydwa te aspekty były realizowane w różnym stopniu przez służby wywiadowcze przeciwstawnych bloków. Wywiad gospodarczy bloku wschodniego ukierunkowany był w głównej mierze na uzyskiwanie nowych technologii na zachodzie, co pozwoliłoby na zmniejszenie dystansu w rozwoju technologicznym – wprowadzenie na wyposażenie nowych rodzajów uzbrojenia, budowa środków przeciwdziałania – natomiast wywiady państw zachodnich skupiały się głównie na rozpoznaniu potencjału ekonomicznego w celu określenia zdolności produkcyjnych w obszarze militarnym. Tak więc wywiad gospodarczy odgrywał w tym okresie – obok wywiadu wojskowego – bardzo istotną rolę. Działania w tym obszarze podlegają kontynuacji także współcześnie, jednak nastąpiła zmiana zarówno w kierunkach zainteresowania jak i w państwach, które je kontynuują.

Za pierwszego w świecie klasycznego przedsiębiorcę wywiadu gospodarczego – nie funkcjonującego na rzecz państwa, lecz dla indywidualnego klienta – oferującego informacje do sprzedaży, uznać można założoną w 1841 r. przez kupca z Nowego Jorku Lewisa Tappana firmę „The Mercantile Agency”. Głównym jej celem było ocenianie zdolności kupców do regulowania ich zobowiązań finansowych, co wówczas miało związek z trwającym kryzysem finansowym. Również w tym samym roku Robert Dun założył agencję, która w 1859 r. zmieniła nazwę na „R.G. Dun&Company” i opublikowała swoją książkę z ocenami. W 1849 r. powstała agencja Johna Brandstreeta, która pierwszą klasyfikację wydała w 1857 r. Były to pierwsze zorganizowane działania, które wskazywały na powstanie nowego nurtu wywiadzie gospodarczym – powołanie agencji nierządowych prowadzących działania na rzecz indywidualnych odbiorców. Rozwój przemysłu i walka o nowe rynki zbytu sprzyjał rozwojowi tej płaszczyzny działań wywiadowczych doprowadzając ją w ostatnich latach do bardzo ważnego czynnika w zakresie zarządzania funkcjonowaniem współczesnych firm.


telefon
kontaktowy

W przypadku pytań serdecznie zapraszamy Państwa do kontaktu z nami drogą telefoniczną.
napisz
do nas wiadomość

Jeżeli mają Państwo pytania prosimy o zadanie ich za pomocą poczty elektronicznej.
ZOBACZ JAK DOJACHAĆ DO NASZEGO BIURA SPRAWDŹ TUTAJ
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
www.bcc.org.pl
www.gazetafinansowa.pl
www.homemarket.com.pl
www.bookoflists.pl
www.spyshop.pl
www.vismagna.pl
wiarygodnafirma.pl
http://